احکام میت از منظر امام خمینی (ره)
احکام میت از دیدگاه امام خمینی رضوان الله تعالی علیه
احكام محتضر
٥٣٣ - مسلمانى را كه محتضر استيعنى در حال جان دادن مىباشد، مرد باشد يا زن، بزرگ باشد يا كوچك، بايد به پشت بخوابانند به طورى كه كف پاهايش به طرف قبله باشد. و اگر خواباندن او كاملا به اين طور ممكن نيست، بنابر احتياط واجب تا اندازهاى كه ممكن است، بايد به اين دستور عمل كنند. و چنانچه خواباندن او به هيچ قسم ممكن نباشد به قصد احتياط او را رو به قبله بنشانند. و اگر آن هم نشود، باز به قصد احتياط او را به پهلوى راستيا به پهلوى چپ، رو به قبله بخوابانند.
٥٣٤ - احتياط واجب آن است كه تا وقتى او را از محل احتضار حركت ندادهاند، رو به قبله باشد، و بعد از حركت دادن اين احتياط واجب نيست.
٥٣٥ - رو به قبله كردن محتضر بر هر مسلمان واجب است، و اجازه گرفتن از ولى او لازم نيست.
٥٣٦ - مستحب است شهادتين و اقرار به دوازده امام عليهم السلام و ساير عقايد حقه را، به كسى كه در حال جان دادن است طورى تلقين كنند كه بفهمد. و نيز مستحب است چيزهايى را كه گفته شد، تا وقت مرگ تكرار كنند.
٥٣٧ - مستحب است اين دعاها را طورى به محتضر تلقين كنند كه بفهمد: "اللهم اغفر لى الكثير من معاصيك و اقبل منى اليسير من طاعتك يا من يقبل اليسير و يعفو عن الكثير اقبل منى اليسير و اعف عنى الكثير انك انت العفو الغفور اللهم ارحمنى فانك رحيم".
٥٣٨ - مستحب است كسى را كه سخت جان مىدهد، اگر ناراحت نمىشود به جايى كه نماز مىخوانده ببرند.
٥٣٩ - مستحب است براى راحتشدن محتضر بر بالين او سوره مباركه "يس" و"الصافات" و " احزاب" و "آية الكرسى" و آيه پنجاه و چهارم از سوره اعراف و سه آيه آخر سوره بقره، بلكه هر چه از قرآن ممكن است بخوانند.
٥٤٠ - تنها گذاشتن محتضر و گذاشتن چيز سنگين روى شكم او و بودن جنب و حائض نزد او و همچنين حرف زدن زياد، و گريه كردن و تنها گذاشتن زنها نزد او مكروه است.
احكام بعد از مرگ
٥٤١ - بعد از مرگ مستحب است دهان ميت را، هم بگذارند كه باز نماند و چشمها و چانه ميت را ببندند و دست و پاى او را دراز كنند و پارچهاى روى او بيندازند و اگر شب مرده است، در جايى كه مرده، چراغ روشن كنند، و براى تشييع جنازه او مؤمنين را خبر كنند. و در دفن او عجله نمايند، ولى اگر يقين به مردن او ندارند، بايد صبر كنند تا معلوم شود و نيز اگر يتحامله باشد و بچه در شكم او زنده باشد بايد به قدرى دفن را عقب بيندازند، كه پهلوى چپ او را بشكافند و طفل را بيرون آورند و پهلو را بدوزند.
احكام غسل و كفن و نماز و دفن ميت
٥٤٢ - غسل و كفن و نماز و دفن مسلمان دوازده امامى، بر هر مكلفى واجب است. و اگر بعضى انجام دهند، از ديگران ساقط مىشود. و چنانچه هيچ كس انجام ندهد همه معصيت كردهاند. و بنابر احتياط واجب حكم مسلمانى هم كه دوازده امامى نيست، همين طور است.
٥٤٣ - اگر كسى مشغول كارهاى ميتشود، بر ديگران واجب نيست اقدام نمايند. ولى اگر او عمل را نيمه كاره بگذارد، بايد ديگران تمام كنند.
٥٤٤ - اگر انسان يقين كند كه ديگرى مشغول كارهاى ميتشده، واجب نيست بهكارهاى ميت اقدام كند. ولى اگر شك يا گمان دارد، بايد اقدام نمايد.
٥٤٥ - اگر كسى بداند غسل يا كفن يا نماز يا دفن ميت را باطل انجام دادهاند،بايد دوباره انجام دهد. ولى اگر گمان دارد كه باطل بوده يا شك دارد كه درست بوده يا نه، لازم نيست اقدام نمايد.
٥٤٦ - براى غسل و كفن و نماز و دفن ميت، بايد از ولى او اجازه بگيرند.
٥٤٧ - ولى زن كه در غسل و كفن و دفن او دخالت مىكند شوهر اوست، و بعد ازاو، مردهايى كه از ميت ارث مىبرند مقدم بر زنهاى ايشانند، و هر كدام كه در ارث بردن مقدم هستند در اين امر نيز مقدمند.
٥٤٨ - اگر كسى بگويد من وصى يا ولى ميتم يا ولى ميت به من اجازه داده كه غسل و كفن و دفن ميت را انجام دهم، چنانچه ديگرى نمىگويد من ولى يا وصى ميتم يا ولى ميت به من اجازه داده است، انجام كارهاى ميت با اوست.
٥٤٩ - اگر ميت براى غسل و كفن و دفن و نماز خود غير از ولى، كس ديگرى را معين كند، احتياط واجب آن است كه ولى و آن كس هر دو اجازه بدهند، و لازم نيست كسى كه ميت، او را براى انجام اين كارها معين كرده، اين وصيت را قبول كند ولى اگر قبول كرد، بايد به آن عمل نمايد.
احكام غسل ميت
٥٥٠ - واجب است ميت را سه غسل بدهند: اول: به آبى كه با سدر مخلوط باشد.دوم: به آبى كه با كافور مخلوط باشد. سوم: با آب خالص.
٥٥١ - سدر و كافور بايد به اندازهاى زياد نباشد كه آب را مضاف كند و بهاندازهاى هم كم نباشد كه نگويند سدر و كافور با آب مخلوط شده است.
٥٥٢ - اگر سدر و كافور به اندازهاى كه لازم است پيدا نشود، بنابر احتياط واجب بايد مقدارى كه به آن دسترسى دارند، در آب بريزند.
٥٥٣ - كسى كه براى حج احرام بسته است، اگر پيش از تمام كردن سعى بين صفا و مروه بميرد، نبايد او را با آب كافور غسل دهند و به جاى آن بايد با آب خالص غسلش بدهند، و همچنين اگر در احرام عمره پيش از كوتاه كردن مو،بميرد.
٥٥٤ - اگر سدر و كافور يا يكى از اينها پيدا نشود يا استعمال آن جايز نباشد،مثل آن كه غصبى باشد، بايد بجاى هر كدام كه ممكن نيست، ميت را با آب خالص غسل بدهند.
٥٥٥ - كسى كه ميت را غسل مىدهد بايد مسلمان دوازده امامى و عاقل باشد و مسايل غسل را هم بداند، و بنابر احتياط واجب بالغ باشد.
٥٥٦ - كسى كه ميت را غسل مىدهد، بايد قصد قربت داشته باشد، يعنى غسل را براى انجام فرمان خداوند عالم بجا آورد. و اگر به همين نيت تا آخر غسل سوم باقى باشد، كافى است و تجديد لازم نيست.
٥٥٧ - غسل بچه مسلمان اگر چه از زنا باشد، واجب است. و غسل و كفن و دفن كافر و اولاد او جايز نيست. و كسى كه از بچگى ديوانه بوده و به حال ديوانگى بالغ شده چنانچه پدر و مادر او يا يكى از آنان مسلمان باشند، بايد اورا غسل داد و اگر هيچ كدام آنان مسلمان نباشند، غسل دادن او جايز نيست.
٥٥٨ - بچه سقط شده را اگر چهار ماه يا بيشتر دارد، بايد غسل بدهند، و اگر چهار ماه ندارد، بايد در پارچهاى بپيچند و بدون غسل دفن كنند.
٥٥٩ - اگر مرد زن را، و زن مرد را غسل بدهد، باطل است. ولى زن مىتواند شوهر خود را غسل دهد و شوهر هم مىتواند زن خود را غسل دهد، اگر چه احتياط مستحب آن است كه زن شوهر خود، و شوهر زن خود را غسل ندهد.
٥٦٠ - مرد مىتواند دختر بچهاى را كه سن او از سه سال بيشتر نيست، غسل دهد. زن هم مىتواند پسر بچهاى را كه سه سال بيشتر ندارد، غسل دهد.
٥٦١ - اگر براى غسل دادن ميتى كه مرد است مرد پيدا نشود، زنانى كه با او نسبت دارند و محرمند مثل مادر و خواهر و عمه و خاله، يا به واسطه شير خوردن با او محرم شدهاند، مىتوانند غسلش بدهند. و نيز اگر براى غسل ميت زن، زن ديگرى نباشد، مردهايى كه با او نسبت دارند و محرمند، يا به واسطه شير خوردن با او محرم شدهاند، مىتوانند از زير لباس او را غسل دهند.
٥٦٢ - اگر ميت و كسى كه او را غسل مىدهد، هر دو مرد يا هر دو زن باشند، جايز است كه غير از عورت، جاهاى ديگر ميت برهنه باشد، و همين طور اگر محرم باشند.
٥٦٣ - نگاه كردن به عورت ميتحرام است، و كسى كه او را غسل مىدهد اگر نگاه كند معصيت كرده، ولى غسل باطل نمىشود.
٥٦٤ - اگر جايى از بدن ميت نجس باشد، بايد پيش از آنكه آنجا را غسل بدهند، آب بكشند. و احتياط مستحب آن است كه تمام بدن ميت، پيش از شروع به غسل پاك باشد.
٥٦٥ - غسل ميت مثل غسل جنابت است و احتياط واجب آن است كه تا غسل ترتيبى ممكن است، ميت را غسل ارتماسى ندهند. و احتياط مستحب آن است كه در غسل ترتيبى هر يك از سه قسمت بدن را در آب فرو نبرند بلكه آب را روى آن بريزند.
٥٦٦ - كسى را كه در حال حيض يا در حال جنابت مرده، لازم نيست غسل حيض يا غسل جنابت بدهند، بلكه همان غسل ميت براى او كافى است.
٥٦٧ - جايز نيست كه براى غسل دادن ميت مزد بگيرند، ولى مزد گرفتن براى كارهاى مقدماتى غسل حرام نيست.
٥٦٨ - اگر آب پيدا نشود، يا استعمال آن مانعى داشته باشد، بايد عوض هر غسل، ميت را يك تيمم بدهند.
٥٦٩ - كسى كه ميت را تيمم مىدهد، مىتواند در صورت امكان دست ميت را به زمين بزند و به صورت و پشت دستهايش بكشد. و اگر به اين صورت ممكن باشد، لازم نيست به دست زنده هم او را تيمم داد، اگر چه احتياط استحبابى جمع است.
